Trong những chuyến đi ra nước ngoài, nhiều người Việt vẫn không quên mang theo những túi gạo đặc sản của quê hương. Điều này không chỉ thể hiện tình yêu quê hương mà còn cho thấy sự khát khao thưởng thức hương vị truyền thống ngay cả khi ở xa. Gạo Việt Nam, đặc biệt là gạo ST25, đã trở thành biểu tượng của chất lượng và sự tinh túy trong ẩm thực Việt.
Gạo ST25 không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được xuất khẩu với giá trị cao, trung bình khoảng 1.000 USD/tấn. Tuy nhiên, việc tìm mua gạo Việt ở nước ngoài không phải lúc nào cũng dễ dàng, khiến nhiều người phải nhờ bạn bè, người thân mang theo khi có dịp.
Thực tế, sản lượng gạo Việt Nam tại các thị trường lớn như Mỹ, EU hay Nhật Bản vẫn còn hạn chế. Chẳng hạn, tại Nhật Bản, sản lượng gạo xuất khẩu dự kiến chỉ đạt khoảng 5.000 tấn trong năm 2024. Tương tự, tại Mỹ, nơi có đông đảo cộng đồng người Việt sinh sống, lượng gạo xuất khẩu cũng chỉ đạt khoảng 50.000 tấn, trong khi Thái Lan có thể xuất khẩu gần 1 triệu tấn. Mặc dù xuất khẩu gạo trong 4 tháng đầu năm 2025 đã tăng 32% so với cùng kỳ năm trước, nhưng con số này vẫn còn khiêm tốn với chỉ 12.000 tấn.
Ông Trần Văn Công, Tham tán nông nghiệp tại EU, cho biết thị trường này nhập khẩu từ 1,7 đến 2 triệu tấn gạo mỗi năm. Theo các hiệp định thương mại, EU đã mở cửa cho Việt Nam với hạn ngạch 80.000 tấn, nhưng thực tế sản lượng chỉ đạt khoảng 90.000 – 100.000 tấn trong những năm gần đây, mang lại kim ngạch khoảng 80 triệu USD.
Gạo và nông sản Việt Nam nói chung vẫn gặp khó khăn trong việc xây dựng kênh phân phối bền vững tại EU. Người tiêu dùng ở đây ngày càng ưa chuộng sản phẩm xanh, sạch, đòi hỏi các tiêu chuẩn cao về môi trường và lao động. Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần cải thiện về chất lượng nguyên liệu, công nghệ sản xuất và thương hiệu để đáp ứng nhu cầu này.
Ông Bùi Bá Bổng, Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng Lúa gạo Việt Nam, nhấn mạnh rằng để xuất khẩu thành công, cần phải có những vùng sản xuất lớn và giống lúa chất lượng cao. Việt Nam đang nỗ lực xây dựng một “siêu vùng nguyên liệu” với đề án 1 triệu hecta, gắn liền với nhãn hiệu “Gạo Việt xanh – Phát thải thấp”. Đây sẽ là bước đệm quan trọng để gạo Việt Nam tiến vào các thị trường cao cấp hơn.
Để phát triển gạo tại các thị trường này, việc xây dựng vùng chuyên canh lớn và cải thiện chất lượng giống lúa là điều cần thiết, theo lời của Chủ tịch VFA.