Virus chikungunya đang trở thành một mối lo ngại lớn trong cộng đồng, đặc biệt khi dịch bệnh này có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Trung Quốc và Singapore. Bệnh do muỗi vằn truyền, gây ra những triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao và đau khớp dữ dội, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc di chuyển.
Virus chikungunya, còn được biết đến với cái tên “bệnh người đi khom lưng”, thường gây ra sốt cao đột ngột, thường trên 39 độ C, kèm theo các triệu chứng như đau khớp, đau cơ, đau đầu, buồn nôn và phát ban. Đặc biệt, cơn đau khớp có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, khiến người bệnh phải khom lưng khi di chuyển. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động đến chất lượng cuộc sống của họ.
Với tình hình hiện tại, Bộ Y tế đã cảnh báo rằng muỗi truyền bệnh chikungunya đang vào thời kỳ cao điểm tại Việt Nam. Mùa hè là thời điểm nhiều khách du lịch đến và đi, làm tăng nguy cơ bệnh xâm nhập và lây lan trong cộng đồng.
Giám sát và phòng ngừa bệnh chikungunya
Bệnh chikungunya lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1952 tại Tanzania. Tên gọi của bệnh xuất phát từ ngôn ngữ địa phương, mô tả dáng đi khom lưng của bệnh nhân do những cơn đau khớp nghiêm trọng. Virus chikungunya (CHIKV) chủ yếu lây lan qua muỗi vằn, đặc biệt là các loài Aedes aegypti và Aedes albopictus, cũng là tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết.
Khi muỗi đốt người hoặc động vật nhiễm bệnh, virus sẽ xâm nhập vào máu người lành. Thời gian ủ bệnh thường từ 3 đến 7 ngày, và người bệnh có thể lây truyền virus cho muỗi từ 1 ngày trước khi khởi phát triệu chứng cho đến 6 ngày sau đó. Triệu chứng của chikungunya có thể dễ dàng nhầm lẫn với sốt xuất huyết, do đó cần có sự chú ý đặc biệt.
Trên toàn cầu, bệnh chikungunya đã được ghi nhận ở hơn 60 quốc gia. Tại Đông Nam Á, nhiều đợt dịch lớn đã bùng phát từ năm 2005 đến 2007, với hàng trăm nghìn ca mắc tại các quốc gia như Indonesia, Malaysia, Singapore và Thái Lan. Từ 2008 đến 2011, bệnh tiếp tục lan rộng sang Myanmar và Philippines.
Mặc dù bệnh chikungunya hiếm khi gây tử vong, nhưng những cơn đau khớp kéo dài và khả năng lây lan nhanh chóng khiến nó trở thành một mối đe dọa nghiêm trọng. Để bảo vệ bản thân và cộng đồng, việc chủ động diệt muỗi và lăng quăng là rất cần thiết.
Hiện tại, chưa có vắc xin phòng ngừa bệnh chikungunya, vì vậy các biện pháp phòng ngừa muỗi và diệt lăng quăng là rất quan trọng. Mỗi gia đình nên thường xuyên kiểm tra và loại bỏ các ổ nước đọng, đậy kín các dụng cụ chứa nước, thay nước trong bình hoa và bể cảnh, cũng như thu dọn các phế thải có thể chứa nước mưa. Khi ngủ, nên sử dụng màn chống muỗi, mặc quần áo dài tay và sử dụng kem xua muỗi.
Đồng thời, cần tăng cường giám sát tại các cửa khẩu và khu vực có nguy cơ cao, đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh chikungunya. Cần chuẩn bị đầy đủ vật tư y tế và tổ chức các hoạt động diệt lăng quăng, muỗi ngay cả khi chưa có dịch xảy ra.
Để chẩn đoán bệnh, người bệnh cần đến cơ sở y tế để thực hiện các xét nghiệm đặc hiệu như ELISA để phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên virus, hoặc PCR để tìm vật liệu di truyền của virus. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm thiểu những tác động tiêu cực của bệnh.